ارزیابی تحمل به تنش کم آبی در برخی ژنوتیپ های کنجد

تنوع ژنتیکی و تحمل به خشکی ژنوتیپ‏های کنجد از طریق مطالعۀ شاخص‏های تحمل به خشکی و ترسیم بای‏پلات با آزمایشی در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با 12 تیمار و 3 تکرار، در مزرعۀ تحقیقاتی دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال زراعی 1389 ـ 1390 بررسی شد. تیمار مورد نظر در 12 سطح شامل ژنوتیپ‏های بیرجند، خوسف، تربت جام، رقم سینتتیک (صفی‏آباد)، داراب 1، داراب 14، بندر عباس، یلووایت، دشتستان 2، دشتستان 5 و لاین‏های 2 و tn234 و تنش در دو سطح (تنش خشکی و نرمال) بود. آبیاری در محیط نرمال براساس 100 و در محیط تنش براساس 200 میلی‏متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس a انجام گرفت. ژنوتیپ‏های مورد نظر از نظر کلیۀ صفات به استثنای طول، عرض و تعداد کپسول تفاوت معنا‏داری با هم در هر دو محیط داشتند و تنش بر کلیۀ صفات به جزطول و عرض کپسول تأثیرگذار بود. ژنوتیپ‏های بندرعباس و داراب 14 بیشترین و ژنوتیپ‏های صفی‏آباد و لاین 2 کمترین عملکرد در شرایط نرمال را داشت. در شرایط تنش، ژنوتیپ‏های داراب 1 و لاین tn234 بیشترین و ژنوتیپ‏های بیرجند و داراب 14 کمترین عملکرد داشتند. بیشترین آسیب تنش در صفات تعداد کپسول، عملکرد دانه، تعداد برگ و شاخص برداشت و کمترین آسیب در صفات تعداد شاخۀ فرعی، وزن هزاردانه، وزن کپسول، ارتفاع بوته و عملکرد بیولوژیکی مشاهده شد. بنابراین، شاخص‏های [1]sti، [2]gmp، [3]mp و [4]harm مطلوب بوده و گزینش براساس آن ها ژنوتیپ‏های داراب 1 و لاین tn234 را به منزلۀ ژنوتیپ‏های مطلوب شناسایی کرد. [1] .stress tolerance index [2] .geometric mean productivity [3] .mean productivity [4] .harmonic mean